Η πλατεία Κυψέλης

Γνώρισα την πλατεία Κυψέλης το 53 όταν με φέρνανε συχνά οι γονείς μου να παρακολουθήσουμε το κτίσιμο του σπιτιού μας. Πέρναμε το τραμ που τερμάτιζε τη διαδρομή του στα ριζά ενός πελώριου βράχου, ίσαμε την πολυκατοικία που κτίστηκε αργότερα στη θέση του και στέγασε το σινεμά Roxy- ίντερνετ καφέ σήμερα. Στην κορυφή του βράχου υπήρχε μια ταβέρνα όχι τόσο διάσημη για το κρασί της όσο το μπακάλικο-ταβέρνα του Βαλασόπουλου, λίγο πιο πάνω. Γρήγορα το τραμ αντικαταστάθηκε με τρόλεϋ και η πρώτη δοκιμαστική γραμμή ήταν Κυψέλη - Αμπελόκηποι, με την κανονική λειτουργία έγιναν η γραμμή 2, Κυψέλη - Παγκράτι, η γραμμή 3, Πατήσια - Αμπελόκηποι και η 12, Κολιάτσου - Παγκράτι.
Εγκατασταθήκαμε το 54, σκάρτα εκατό μέτρα πιο πάνω από την πλατεία με τα σπίτια αραιά, ένα εργοστάσιο εκεί που αργότερα έγινε το σινεμά  Colosseo -σήμερα σούπερμάρκετ - και κότες ελεύθερης βοσκής. Λύκους και αλεπούδες δεν είχε, τους είχαν διώξει οι καταπατητές των ρεμάτων και του γειτονικού λόφου του Προφήτη Ηλία.
Την ίδια εποχή ασφαλτοστρώθηκε η πλατεία Κυψέλης, επισήμως πλατεία Κανάρη από το ομώνυμο άγαλμα που μαζί με το ιατρείο, τα υπόγεια ουρητήρια και μερικά περίπτερα ήταν ό,τι υπήρχε στην πλατεία. Ηταν κι ο γερο-Ιάκωβος, ο λούστρος, μόνιμα μεθυσμένος και αιώνια τσακωμένος με την γυναίκα του που καθάριζε τα ουρητήρια και προσπαθούσε να τον συμμαζέψει. Με την πάροδο του χρόνου γίνανε διάφορες βελτιώσεις, ανοίχτηκαν κάποια παρτέρια, φυτεύθηκαν κάποια δένδρα αλλά η όλη εικόνα της πλατείας παρέμεινε τραγική. Το άγαλμα άλλαξε θέση γιατί το ενοχλούσε ο απογευματινός ήλιος, το ιατρείο γκρεμίστηκε, τα ουρητήρια έκλεισαν κι έτσι τα σκοτεινά βράδια τα παρτέρια είχαν αυτόματο πότισμα, ο φωτισμός της πλατείας ήταν ασορτί με την αισθητική της. Το άγαλμα την είχε φτηνά γλυτώσει - πριν αλλάξει θέση - όταν ένα λεωφορείο κατέβαινε από την Νέα Κυψέλη -πρόγονος του 022- με σπασμένα τα φρένα. Αφού ανέκοψε λίγη ταχύτητα ξεριζώνοντας το περίπτερο του Ματσαμάκη και κάποια δέντρα στο παρτέρι ο οδηγός κατάφερε να το στρίψει αριστερά και περνώντας σύρριζα από το άγαλμα, το σφήνωσε  στα κάγγελα των ουρητηρίων τερματίζοντας το σλάλομ. Ο ιδιοκτήτης μόλις είχε βγει και ήτανε στο απέναντι πεζοδρόμιο, μάζευε σοκολάτες και τσιγάρα από τα συντρίμια πριν φτάσουν οι πλιατσικολόγοι.
Τα χρόνια πέρναγαν και κάθε δήμαρχος που σεβότανε τον εαυτό του έρριχνε και μια πινελιά στην πλατεία κάνοντας την πιο άσχημη και λιγότερο λειτουργική. Τις περισσότερες φορές δεν προλάβαινε να αποκτήσει μια μορφή και άρχιζε το ξήλωμα για την καινούργια. Οι σπάνιες όμορφες προσθήκες βάστηξαν πολύ λίγο. Ουσιαστικά έγιναν στην μικρή παραπλατεία που είχε σχηματισθεί από τον διάδρομο που χρησιμοποιούσαν μόνο τρόλεϋ και κάποια στιγμή αργότερα ενώθηκε με την μεγάλη, μία απ' αυτές ήταν το άγαλμα της Εύας που σηματοδοτούσε την αρχή από το σύστημα με τις διαδοχικές υδατοδεξαμενές από την πλατεία Κυψέλης μέχρι το τέλος της Φωκίονος Νέγρη. Το μεν άγαλμα θεωρήθηκε αμαρτωλό γιατί η Εύα ήταν ... γυμνή και σκανδάλιζε τους παπάδες, το δε τεχνητό ποταμάκι δεν ταίριαζε με τα γούστα των αιρετών συμβούλων, οπότε ξηλώθηκαν. Το νερό που τρέχει κάτω από το οδόστρωμα της οδού Κρίσσης συνεχίζει τώρα την διαδρομή του υπόγεια προς την οδό Μάρνη, μπορεί να το ακούσει κάποιος στα φρεάτια της πλατείας , στην αρχή της Κρίσσης και έξω από την Δημοτική Αγορά της Φωκίωνος Νέγρη.
Πολύ καλύτερα ήταν τα πράγματα στην άλλη μικρή υπερυψωμένη παραπλατεία μεταξύ Πυθίας και Βελβενδού. Εκεί άπλωνε τις καρέκλες του το ζαχαροπλαστείο Ρεξ, τώρα έχει φιαχθεί μια άσχημη προχειροκατασκευή για να λειτουργεί και τον χειμώνα με σόμπες το καφέ-μπαρ Οξυζεν που το αντικατέστησε. 
Η πλήξη και η κατήφεια επανήλθε στην ασχημότερη -τότε- πλατεία της Αθήνας μέχρι που κάποιος δήμαρχος από σπόντα, δηλαδή αντικαθιστώντας τον εκλεγμένο που πήρε μεταγραφή για υπουργός, της έδωσε τη σημερινή μορφή.
Πρώτη φορά με την πλατεία θα ασχολήθηκε κάποιος ειδικός και της έδωσε λειτουργικότητα και χάρη, σωστό φωτισμό. Μέχρι τότε, απ' ό,τι φαίνεται, το μόνο που ενδιέφερε ήταν οι προμήθειες από τους διαγωνισμούς. Την ίδια εποχή βέβαια είχε αρχίσει η εγκατάσταση των μεταναστών και η πλατεία έγινε στέκι τους εκτοπίζοντας τους παλιούς κατοίκους που ποτέ τους δεν χάρηκαν μια ωραία πλατεία. 
Είναι η πρώτη φορά που για τόσα πολλά χρόνια η πλατεία δεν άλλαξε μορφή, άλλαξε όμως η χρήση της με την κρίση. Το μόνο καλό της κρίσης ήταν που εξαφάνισε τις περιπλανώμενες στην πλατεία πόρνες που αναζητούσαν πελατεία στους περαστικούς και τους θαμώνες των καφενείων.
Σήμερα όλοι οι άνεργοι εργάτες έχουν κάνει κατάληψη στα παγκάκια και με κάτι βρώμικα χαρτοκιβώτια και καρέκλες ξεχαρβαλωμένες δημιουργούν καρεδάκια παίζοντας τυχερά και τεχνικά παιχνίδια με τα θορυβώδη σχόλια των πολυπληθών θεατων. Δίπλα τους παρατημένα μπουκάλια και κουτάκια από μπύρες, χαρτοπετσέτες από φαγωμένες τυρόπιττες κι άλλα σκουπίδια σαν ντεκόρ. Τους συναγωνίζονται επάξια οι "παραγωγοί" και διάφοροι πραματευτάδες κάποιες Κυριακές που κάνουν κατάληψη πουλώντας "σε τιμή ευκαιρίας" αμφιβόλου ποιότητας πραμάτειες. Ειλικρινά θα ήθελα να τελειώσει η κρίση μόνο και μόνο για να μη βλέπω αυτό το ξεφτιλιστικό θέαμα.
Η Κυψέλη είχε μια σπάνια ομορφιά γι αυτό και ήταν η κατ' εξοχήν καλλιτεχνούπολη μέχρι να ανακαλυφθεί η αντιπαροχή και να γίνει η περισσότερο πυκνοκατοικημένη συνοικία των Αθηνων. Ειδικά η πλατεία Κυψέλης είναι ένα μέρος με φυσική δροσιά το καλοκαίρι- όταν η Φωκίωνος βράζει. Πιο μικρός σκεπτόμουνα πως θα ήταν ιδανικός τόπος για να περνάνε την μέρα τους συνταξιούχοι αν βέβαια την βελτιώνανε λίγο. Η βελτίωση ήρθε αλλά μαζί ήρθαν και οι καταληψίες οπότε το όνειρο έμεινε απραγματοποίητο.

Παρατηρώ τους συντοπίτες μου, όπως τα χρόνια περνάνε, να κάνουν ότι μπορούν για να εξαφανίσουν τα σημάδια του. Αλλος βάφοντας τα μαλιά του κομοδινί, άλλος με περρούκα, άλλος με νεανικό ντύσιμο κι άλλος με ... βιάγκρα. Είναι γλυκό το νέκταρ της ζωής και ψάχνουν για μερικές ακόμα σταγόνες. Σκέφτομαι πόσο μοιάζει η ζωή τους με το χρονικό της πλατείας, δεν βρέθηκε ποτέ η κατάλληλη στιγμή να συνταιριάξουν η ομορφιά, η λειτουργικότητα και η χρήση. Αυτή που το κατάφεραν στη ζωή, έχουν φύγει από την Κυψέλη από τα χρόνια του 80.